Ik ben zo omdat……

Met name in onze liefdesrelatie kunnen we ontdekken dat we ons gedrag vaak laten afhangen van de ander.

‘Hij komt zo weinig in beweging, nou dan heb ik ook geen zin om iets te gaan doen’.

‘Ze trekt zich de laatste tijd steeds meer terug, of gaat met haar vriendinnen op stap en ze heeft helemaal geen oog meer voor mij. Natuurlijk ga ik dan meer naar de kroeg of hang tot laat voor de tv met een drankje.’

We kunnen in essentie niets ontlenen aan ‘de buitenkant’ van ons leven. We stellen ons gauw afhankelijk op van iets of iemand in onze omgeving, maar als je bijvoorbeeld zin hebt om iets te ondernemen is dat niet afhankelijk van iemand. Als je voor de tv wilt hangen of naar de kroeg gaan hoeft dat niet met een excuus dat je vindt in het gedrag van de ander.

Zo kun je eigenlijk ook niks ontlenen aan je beroep of functie. Iemand is niet speciaal, erudiet en interessant omdat hij een uitgever is. Een helper van mensen heeft het niet makkelijker dan een ander omdat hij goed menselijke problemen kan doorzien. Een universitair afgestudeerde weet de dingen niet beter omdat hij het hoogste schoolniveau heeft doorlopen.

En in feite, ten diepste, kun je niets ontlenen aan een pijnlijke gebeurtenis, zoals het wegvallen van een geliefde, een ongelukkige jeugd, liefdesproblematiek of een ingrijpende ziekte.

Er is wat er is. De grote gegevenheden in het leven, zoals de gift van het leven zelf, je ouders, je talenten, je constitutie vallen je ten deel. Dat is het ‘aangeboden’ materiaal en dat aanbieden van zaken die je niet kunt bepalen gaat een leven door in voor- en tegenspoed. Maar of het nu voor de wind gaat of dat we de wind pal tegen hebben, we kunnen er niets aan ontlenen.

We staan dus naakter in dit leven dan we vaak geneigd zijn te beseffen. Onze stemmingen en handelingen koppelen we nogal snel aan zaken die voor de hand lijken te liggen, maar die in feite niet aan die zaken gekoppeld hoeven te worden. Dit is een inzicht, dat je makkelijk in je mind kunt toelaten. Toch zal het als je het echt beseft tot een diepe bevrijding kunnen leiden. Het betekent dat je in essentie totaal vrij bent en dat emoties en externe omstandigheden je niet meer hoeven te beheersen. Het maakt je creatief en bereid om direct te handelen als dat gevraagd wordt.

Dat neemt natuurlijk niet weg dat je zal rouwen als er verlies is en boos zult worden als dat aan de orde is, maar niks hoeft voortgezet te worden in de tijd, niks hoeft vast gehouden te worden. Je gebruikt dat wat gebeurt niet als excuus - het gebeurt. Alles mag zijn zoals het zich aandient. Het offer is alleen dat je niet meer allerlei zaken in je mind aan elkaar gaat knopen en eventueel ten opzichte van de buitenwereld gaat verdedigen. ‘Ik ben zo omdat….’

Het is ook best confronterend om te beseffen dat voor je omgeving en geliefden eigenlijk alleen maar telt hoe je bent. Als jij je regelmatig kribbig, vijandig, verongelijkt of als slachtoffer gedraagt dan is dat waar je omgeving op zal reageren. Dat jij vindt dat je legitieme redenen hebt voor je gedrag, heeft in het sociale verkeer geen betekenis. Je bent helemaal verantwoordelijk voor je eigen gedrag en sociaal functioneren. En slachtofferig, klagerig of zuigend gedrag is gewoon niet leuk voor jezelf en niet voor je naasten. Zo simpel.

tekening Albert Hennipman

Hoe vaak vinden we eigenlijk niet dat onze emoties ‘gerechtvaardigd’ zijn? Je zou kunnen stellen dat als een emotie lang aanhoudt (frustratie, boosheid, bitterheid) er bijna altijd een baat in het spel is, dat je ‘voordeel’ probeert te halen uit je vasthouden aan de emotie, want een emotie houdt over het algemeen nooit lang aan. De emotie geeft je dus iets, bijvoorbeeld de ruimte om niet in de praktijk iets te hoeven doen aan de oorzaak ervan omdat je dat lastig vindt, of omdat je een bepaalde stap of confrontatie niet aandurft.

Ook in ons relatieleven kan het van grote hulp zijn als we niets voor onszelf ontlenen aan hoe de ander zich gedraagt. Het is zo gemakkelijk en voor de hand liggend, maar juist in een liefdesrelatie kan reactief gedrag (ik ben zo omdat jij….) direct een opbouw van conflictstof, verwijt of verwijdering geven. Geef de ander aan wat zijn of haar gedrag met je doet. Wat je stoort of wat je pijn doet, waar je behoefte aan hebt - met gevoel - zonder verwijt.

Als je echt aan niets ‘hangt’ en het contact in het hier en nu volledig als uitgangspunt neemt dan vindt er alleen actuele, frisse, spontane uitwisseling plaats. Ik geef toe: het is een kunst die oefening vraagt.