Overgave

Je leeft in overgave als je zonder terugbuiging naar jezelf je leven leeft zoals het zich aandient. Als we in onze dagelijkse praktijk voortdurend bewust zijn van wie we zijn en hoe we overkomen, dan lopen we telkens een stapje achter op het leven. We leven niet het moment zelf, maar de reflectie van het moment. En (kritische) zelfschouwing is sowieso niet echt bevorderlijk voor onze spontaniteit en natuurlijk gedrag, dat juist kenmerken zijn van leven in overgave.

We vergeten vaak dat we meer zijn dan ons uiterlijk, ons karakter, onze functie en de kennis die we bezitten. We zijn daarnaast nog een ondefinieerbare grootheid van ziele-energie, hartskwaliteit en karma – en dat dan ook nog eens verbonden met de Onbenoembare. We zijn een energetisch veld van trilling en leven…we zijn muziek.

We ervaren een ander dan ook vaak anders dan zijn of haar ‘presentatie’ wil suggereren. Je kent vast wel introverte mensen die ‘weinig te vertellen’ hebben, maar waar je graag mee verkeert. Of jonge mensen die heerlijk onuitstaanbaar zijn, maar waar je hart van open gaat.

Je zou kunnen zeggen dat we los van de oppervlaktelaag van iemand ook resoneren op diens potentie, oorspronkelijkheid, de mate van vrijheid van geest, de ziele- en hartskwaliteit – op diens muziek dus.

Als we los staan van de misvatting dat we ‘iemand’ moeten zijn en de controle over ons leven moeten behouden, dan is er gewoon, natuurlijk contact. Wat een heerlijkheid zou dat zijn, met name in ons relatieleven. Juist daar komen we onze onnatuurlijkheid en zelfbewust gestuntel in optima forma tegen, zeker in de intimiteit van ons seksuele leven. We kunnen zelfs zo onzeker over onszelf zijn dat we ons liefdesleven zijn gaan controleren in vastgelegde rollen, taken, en ‘liefdesrituelen’.

Het zou te gemakkelijk zijn om daar badinerend over te doen, want het gaat over een poging om het leven te beheersen en dat kennen we allemaal wel in meer of mindere mate. Maar het leven dat altijd stromend en in verandering is zullen we nooit kunnen kanaliseren en voor zover het wel lukt zal het nooit bevrediging geven!

Binnen onze liefdesrelatie komt ons (on-)vermogen tot overgave nog eens versterkt tot uitdrukking in intimiteit, erotiek en seksualiteit. In die spannende gebieden kan het vervullend en vreugdevol worden als je jezelf kunt zijn – of anders benaderd: als je jezelf kunt vergeten. Net als bij een spel weet je niet wat er gaat komen en wat je volgende reactie zal zijn waarmee je de ander antwoord geeft. In het open spel met je geliefde kom je van-zelf in beweging en ga je verder weven. Er is iets gaande waar je de regels niet van kent, je kunt je er alleen maar aan overgeven.

tekening Albert Hennipman

Daar is moed voor nodig, want je voelt je kwetsbaar en alles waar je onzeker over bent kan gaan opspelen: je herinnering aan slechte ervaringen in intiem contact, onzekerheid over je uiterlijk, de twijfel over je vaardigheid en of de ander je zal accepteren en leuk vinden. Ook hierbij weten we dat deze onzekerheden geen hulp zijn om vrij te bewegen en de ander blijmoedig en open tegemoet te treden. Maar laten we liefdevol met al onze onzekerheden omgaan en ze niet met een laagje opsmuk gaan bedekken. Dat brengt ons altijd nog verder van huis.

De moeite die we hebben met overgave heeft ten diepste te maken met onze angst voor de dood. En misschien niet zozeer de dood aan het eind van ons leven als wel de dood in ons leven: Het verlies van wie we denken te zijn, ons opgebouwde zelfbeeld, onze zekerheden en gehechtheden. Het gebied waar het meest aan ons zelfbeeld gerommeld wordt is onze liefdesrelatie, dus juist in de liefde en de intimiteit ligt een oefengebied om tot overgave te komen. Zo kunnen we als we verliefd zijn ons verlangen naar de ander niet stoppen, we worden als het ware tot overgave gedwongen. En zo kan als we echt vanuit liefde leven onze geliefde ons doordringen met wie hij of zij is. En zo is de overgave aan het orgasme mogelijk de meest concrete en symbolische vorm van overgave die er is. Ergens in de opbouw naar het orgasme is er geen weg terug meer en is de overgave compleet. Pure extase. Wonderlijk dat ‘de dood van de persoonlijkheid’, overgave en extase zo dicht bij elkaar liggen....of misschien is het een reeks: in het loslaten van onze zekerheden en zelfidentificatie vinden we de mogelijkheid om ons over te geven aan het Leven en die ervaring is de basis voor momenten van diepe vervoering en extase.

Overgave in ons liefdesleven zou je dus ook kunnen zien als een spirituele oefening naar de Grote Overgave aan het leven zelf en aan de dood. In die zin is ons liefdesleven en de liefdesdaad een sacrament.

Greet Hofmans formuleert het, in prachtig gedragen Nederlands van halverwege de vorige eeuw, als een meditatietekst:

‘'…Het is deze restloze overgave die de mens een Liefde doet ondergaan, die alleen al zijn mensenleven heiligt - en hem van zijn beeldvorming bevrijdt. Want de worsteling zelf is opgeheven wanneer de beeldingen niet meer werken. En de mens in deze roerloosheid zijn omkering beleeft van te zijn alleen in Hem. Waardoor de materie zijn levensoord niet meer kan zijn anders dan door alleen de Wil van de Eeuwige daarin tot uitdrukking te helpen brengen.’'