Het excuus van de man…

In onze collectieve geestelijke ontwikkeling durven we terug te kijken naar de fouten die we hebben gemaakt in het verleden. We zijn rijper geworden en we kunnen zien dat we anderen leed hebben aangedaan. We kunnen zien dat we oorlogen zijn aangegaan uit hebzucht, dat we medemensen als inferieur beschouwden en tot slaven hebben gemaakt. En we beginnen in te zien dat we dieren in de bio-industrie enorm veel leed aandoen. Het lijkt er op dat ons moreel besef aan het groeien is. Wat een zegen!

En heel schoorvoetend kunnen er excuses worden aangeboden over fouten uit ons verleden. Soms klinkt dat nog wat afstandelijk, maar vaak is het voelbaar. Zoals nu aangaande ons slavernijverleden. Je kunt door het excuus van de koning een energetische beweging waarnemen. Er wordt iets in gang gezet dat bevrijdend werkt, waardoor we kunnen uitademen. Er vindt een openende shift plaats in onze collectieve gevoelslaag. Er is ont-roering.

Ik heb begrepen dat het deel in onze hersenen waar moraliteit zich vormt het laatst in ontwikkeling komt. Dat kan verklaren waarom gewetenloze legerleiders kinderen inzetten in een oorlog. En het kan verklaren waarom ik als kind wel eens een mierenhoop overhoop haalde met een stok. Als ik er nu aan denk word ik misselijk. Ons collectief moreel bewustzijn is zich dus ook laat aan het ontwikkelen.

In onze (liefdes-)relaties kan door het vermogen om terug te keren op zaken waar een excuus op zijn plaats is, een diepe vertrouwensband opgebouwd worden. We weten dan dat het gedrag van de ander niet geleid wordt door trots of angst voor gezichtsverlies, maar door het innerlijke weten dat er niet goed is gehandeld of gesproken. Hoe sneller je kunt terugkeren op misplaatstheid, hoe minder energetische en psychische belasting op de ander en jezelf komt te rusten.

Als ik nadenk over mijn niet verexcuseerde schulden dan komen er zaken op uit mijn jeugd en jonge jaren: de mieren dus en hoe ik in mijn studententijd afscheid nam van een vriendin waarmee ik samenwoonde door gewoon wat kleren in een weekendtas te stoppen en weg te gaan. Onbewust en onbekwaam.
Maar ik denk ook aan mijn man-zijn en de collectieve schuld die wij als mannen in ons dragen. Ik verbeeld me dat heel veel mannen daar op een bepaalde manier zich van bewust zijn en dat dit besef hun belast. Vrije, gelukkige, volwassen mannen zijn sowieso toch eigenlijk vrij zeldzaam tegenwoordig?

Zo’n statement als ‘de schuld van de man’ kan natuurlijk makkelijk weggewuifd worden, want het is een generalisatie over de helft van de mensheid. Maar als we die schuld wel verder onderzoeken dan kunnen we opmerken dat we aan het eindpunt zitten van ‘de wereld als mannelijke creatie’. Het hele idee van constante economische groei, van afgescheidenheid van de ander en de natuur, van de illusie dat alles via het denken en techniek onder controle gebracht kan worden, van een politiek waar liegen normaal is geworden, is aan het afbrokkelen. Het functioneert niet meer en we worden er psychisch en lichamelijk ziek van.

Er is intussen op zoveel gebieden sprake van stagnatie, dat er wel iets moet veranderen. Maar zal dat komen van nog meer machtsuitoefening, nog meer controle, nog meer regelgeving, nog meer techniek, nog meer eigenbelang, nog meer voorbij gaan aan de mens als geestelijk en gevoelsbewust wezen, nog meer vrouwenangst?

Oh ja, de vrouw, bijna vergeten, die al eeuwen durende paternalistische houding van de man ten opzichte van de vrouw. We hebben nog altijd enclaves op aarde waar mannen in blinde rechtvaardigheid het voor het zeggen hebben. Zij leven vanuit het goddelijk recht om boven vrouwen verheven te zijn en kunnen ze daarom bijvoorbeeld scholing ontzeggen. Een pijnlijke herinnering aan zoals wij het ook hebben gedacht en gedaan. Dat het hier misschien iets humaner was, doet weinig af aan deze grondhouding.

En om pijn op schuld te stapelen valt het antwoord op de stagnatie voorlopig niet van ons mannen te verwachten. En het lijkt net alsof we dat zelf beseffen. We zijn ofwel stoer en zoeken boven onszelf uit te stijgen of we zijn timide en we gaan er onder zitten. We staan niet bepaald in onze natuurlijke kracht als blijmoedige, zelf-standige, vrijdenkende, stevige en open mannen. Als hier op de Bronhoeve een mannengroep is dan staan er opeens veel fourwheeldrives (Nederland moerasland, weet je nog?) met van die intimiderende fronten, alsof er een geweldig krachtige motor in zit. Ja, ja, en intussen is de afname van onze spermacellen wereldwijd gehalveerd.

Er is een terugkeer nodig, een bij elkaar neerzitten rond een vuurtje. Een erkenning van de pijn en het niet-weten, van uitspreken van verlies en schuld. Samen zijn in verzoening en heling.

tekening Albert Hennipman

In mijn fantasie stel ik me wel eens voor hoe een collectief excuus van de man naar de vrouw er uit zou kunnen zien. Dan zie ik voor me hoe wij als mannen een gigantische kring samen vormen, hand in hand, staande op onze landsgrenzen. Nederland en alle vrouwen omvamend. En dan roepen we onze individueel geformuleerde excuses naar de vrouw het land in.
Een wat mannelijk idee, maar een inspirerend beeld. Het zou de impuls kunnen zijn van een excuusgolf die wel in direct contact is tussen man en vrouw.

Disclaimer: Generalisaties zijn nooit waar. Ja, er zijn leuke, frisse, stevige, capabele mannen. Excuses kunnen een narcistisch element in zich dragen. Vrouwen zijn ook schuldig. ‘Felix je bent een slijmbal’ (mijn geliefde).