Intimiteit en hobbels op de weg

Een evenwichtig mens kan intiem zijn en vrienden en nabijen toelaten in zijn of haar leven. Er kan dan op een natuurlijke wijze uitgewisseld worden over intieme zaken, diepe roerselen en levensproblematiek. Wat een heerlijkheid om vrij te kunnen delen wat er in je leeft en waar nodig tegen een vriend of vriendin aan te kunnen leunen, fysiek dan wel geestelijk. Het hebben van goede vrienden is een zegen, zeker als de intimiteit zover reikt dat vrienden je ook dingen kunnen zeggen die over jou gaan en over de weg die je gaat, maar die je tegelijkertijd ook pittig kunt vinden om aan te horen.

Helaas hebben velen van ons moeite om intiem te kunnen zijn in een romantische of vriendschapsrelatie. We hebben dan in onze herinnering dat intiem zijn en openheid van zaken geven over onszelf gevaarlijk is, niet aankomt bij de ander, niet beantwoord zal worden of zelfs afgewezen kan worden. In essentie hebben we dan geen vertrouwen meer in de ander - en dus ook niet in onszelf.

Iemand die bijvoorbeeld de ervaring van verraad in zijn jonge jaren kent, zal moeite hebben zich te handhaven in intieme relaties. Het verraad kan zijn dat je niet zo geliefd werd als je broers en zussen omdat je in de beleving van je ouders de minst talentvolle was, of omdat ze je niet konden opnemen in wie je bent. Als je gepest werd toen je jong was, zul je anderen ook moeilijk kunnen toelaten in je binnenwereld. De pijnlijke afwijzing zit dan zo diep dat die zich meestal zal herhalen tot je er bewust van wordt en heling kan plaatsvinden. Zo lang je nog gevangen bent in het onbewuste patroon kan een relatie zich dan wel opbouwen, zowel romantisch als vriendschappelijk, maar dan opeens omslaan in een scherpe afwijzing van de ander. De relatie is dan niet meer uit te houden en de spanning ontlaadt zich in verwijten en projecties. De wens kan er dan weldegelijk zijn om dieper contact te maken, maar de (onbewuste) angst voor afwijzing neemt het over.
De grondslag van deze  intimiteit vermijdende strategie is de neiging om controle te willen houden over de relatie en door het contact af te kappen behoud je in ieder geval de controle. Een knagende stem van binnen is nog altijd beter te verdragen dan controleverlies.

Waar angst en zelftwijfel in iemand actief zijn is controle willen houden vaak de reactie om daarmee om te gaan. Je kunt dat actief of passief doen. Je kunt proberen de ander te domineren om de leiding te behouden of je kunt je bijvoorbeeld als een slachtoffer, ‘een geval’, gaan gedragen en zo de aandacht opeisen om de ander op deze wijze aan je te binden.
Maar je zou kunnen zeggen dat een relatie aangaan altijd controleverlies inhoudt. In samenzijn zit altijd weer opnieuw de uitnodiging om volledig vrij en open te laten ontstaan wat zich wil ontvouwen. En ja, ben jij dan nog wel dezelfde die je daarvoor was….? En is dat erg….?

Toen ik begin 30 was heb ik een jaar bij een psychosynthese therapeut gelopen en in een ‘regressie-sessie’ werd ik uitgenodigd mijn oer-defensie in één zin te formuleren. En zoals bij velen het geval zal zijn was de mijne ‘ik doe het wel alleen’. Een uiterst krachtige strategie om het leven te willen beheersen. En een die ook echt kan werken en die je heel lang kunt volhouden. Maar het is natuurlijk geen al te beste strategie om een romantische relatie mee op te bouwen.

Er werken twee tegengestelde krachten in ons, die van de egotiek, hier kort omschreven als de kracht om voor jezelf op te komen en de erotiek, het vermogen en het verlangen om samen te zijn met anderen*. Bij mij won de egotiek het van mijn defensie en na vele romantische omzwervingen en persoonlijke ontwikkeltrajecten durfde ik een gelijkwaardige en wederkerige relatie aan te gaan (op mijn 35ste). Tot op de dag van vandaag ben ik dankbaar dat ik mijn ik-doe-het wel-alleen heb kunnen omzetten in zelf-standigheid en het kunnen samenzijn, samenleven en samen groeien met anderen.

Intiem zijn kan een gevoel geven van uitgeleverd worden aan de ander. Ik kon heel lang de simpele formule ‘ik hou van jou’ niet over mijn lippen krijgen. Ben je raar, dan heeft de ander meteen macht over je.
De angst je eigen zelf te verliezen in een relatie kennen velen van ons. In die dynamische spanning tussen erotiek en egotiek is het van belang dat we vanuit contact met onszelf de relatie met onze omgeving aan kunnen gaan. Als we in de erotische en egotische krachten in ons in evenwicht hebben gebracht, kunnen we grenzen stellen, voor onszelf opkomen, vanuit contact confrontaties aangaan en we kunnen werkelijk open staan voor het wezen en de realiteit van de ander.

Altijd weer komen we terug als het over intimiteit en seks gaat op hoe we met onszelf omgaan. Kunnen we onszelf accepteren, kunnen we alleen zijn met onszelf, kunnen we hartelijk naar onszelf zijn. Kunnen we falen, omvallen en weer opstaan. Kunnen we ons hart openen ondanks de pijn die we ervaren. Kunnen we onze gebrokenheid opnemen zonder er aan vast te houden of het te dramatiseren. Kunnen we onze verlangens blijven voeden ondanks de tegenslagen en de weerstand van het leven.

We leven in een cultuur waar het denkend bestaan het leidend (mannelijk) principe is. We hebben geleerd vanuit ons hoofd het leven te benaderen. De schaduwkant van het ‘hoofdelijk-mannelijke’ kennen we als we naar buiten kijken, naar onze maatschappij in zijn controledwang, dominantie, machtslust, opgelegde moraal, regelgeving, (informatie-) manipulatie, uitbuiting en expansiedrift.
Intimiteit is de weg van het hart en dan gaat het over vertrouwen, empathie, openheid, woordeloze uitwisseling, intuïtie en liefde. Dit is waar onze cultuur, waar ieder van ons ten diepste naar verlangt.

Als ons hart open is dan laten we ons door het leven raken in al zijn aspecten. We zien de schoonheid van mensen en de natuur. We ervaren zowel pijn als vreugde. Alles mag er zijn, ook wijzelf in onze eigenheid en onvolmaaktheid. Als vanzelfsprekend ervaren we de eenheid van alle leven. Als we leven vanuit ons hart dan voelen we ons lichaam, kunnen we ontspannen en zijn we spontaan en authentiek. We hebben het leven, de ander en onszelf als vanZelf lief.

* Als je meer wilt lezen over egotiek en erotiek dan is het boek Wat bezielt ons eigenlijk? van dr. C.J. Schuurman aan te raden. Klik hier voor meer info.

Voor mensen die meer willen weten over problematiek rond intimiteit en verbinding raad ik het boek Liefdesbang aan van Hannah Cuppen.

En voor degenen die makkelijk Engels kunnen verstaan is Heidi Priebe een aanrader om te volgen op YouTube. Kijk bijvoorbeeld naar deze: (6) Why Does The Avoidant Attachment Style Fear Intimacy? - YouTube Misschien moet je haar beluisteren in korte stukken of naderhand rustgevende thee drinken. Je zult deze aanwijzing onmiddellijk begrijpen als je haar gaat volgen.